Chile

Chile to państwo amerykańskie, położone w południowo-zachodniej części Ameryki Południowej nad Oceanem Spokojnym. Zajmuje 756,6 tys. km kwadratowych powierzchni. Stolicą państwa jest Santiago.

Kraj rozciąga się nad Pacyfikiem wąskim pasem o średniej szerokości 180 km i długości 4300 km. Dzieli się na trzy regiony: północny, środkowy i południowy. W regionie północnym, wzdłuż słabo rozwiniętego wybrzeża biegną rowy tektoniczne zapadliska Atakamy tworząc strefę nawiedzaną trzęsieniami ziemi. Nieco dalej od wybrzeża rozciąga się Kordyliera Nadbrzeżna, która obniża się ku wschodowi tworząc bezodpływowe kotliny. Pustynia Atakama oddziela Kordylierę Nadbrzeżną od Kordyliery Domeyki wznoszącej się ponad 4000 tys. m n.p.m. We wschodniej części, wzdłuż granicy z Argentyną Kordyliera Główna Andyjska, której najwyższy szczyt Ojos del Salado (6890 m n.p.m.) jest najwyższym, czynnym wulkanem na świecie. W regionie środkowym Kordylierę Nadbrzeżną od Kordyliery Głównej Andyjskiej oddziela wielka Dolina Środkowochilijska, charakteryzująca się licznymi czynnymi wulkanami i częstymi trzęsieniami ziemi. W regionie południowym wybrzeże jest silnie rozczłonkowane, z licznymi wyspami, które stanowią najwyższe wzniesienia Kordyliery Nadbrzeżnej. W części wschodniej Kordyliera Główna obniża się tworząc Andy Patagońskie.

Klimat Chile jest ogromnie zróżnicowany ze względu na dużą rozciągłość południkową i silny wpływ zimnego Prądu Peruwiańskiego. Północny region leży w strefie klimatu zwrotnikowego wybitnie suchego, środkowy w strefie klimatu podzwrotnikowego, a południowy w strefie klimatu umiarkowanego. Na południowych krańcach Chile panuje klimat subpolarny. W regionie północnym średnia temperatura wynosi 16-25 stopni C. Opadów w tej części kraju jest niewiele, około 20 mm rocznie, najczęściej w postaci mgieł lub rosy. Region środkowy otrzymuje znacznie większe opady od 250-2000 mm rocznie, głównie w porze zimowej, a temperatura waha się od 7 – 22 stopni C. W regionie południowym suma opadów wynosi od 1000 –3000 mm, a miejscami do 7000 mm, a temperatura najcieplejszego miesiąca waha się od 10-12 stopni C, a w miesiącu najzimniejszym spada poniżej 0 stopni C.

W środkowej części Chile sieć rzeczna jest bogata, składa się z krótkich, zasobnych w wodę rzek. Na północy płynie tylko jedna rzeka Loa, a pozostałe mają charakter okresowy. W części południowej rzeki są coraz krótsze, ale o wartkim nurcie. Jeziora, przeważnie polodowcowe występują na południu od równoleżnika 38 stopni. Na północy kraju, nad okresowymi rzekami rosną krzewy algarrobo , akacje i trzciny. W czasie występowania mgieł pojawiają się żółte i liliowe oksale. W środkowym Chile występują rośliny laurowe, kolczaste krzewy, palmy miodowe i canelo- święte drzewo Indian Mapuche. Na południu od równoleżnika 37 stopni rozpoczyna się strefa lasów liściastych, głownie bukowych. W Dolinie Środkowochilijskiej rosną lasy iglaste (sosna, modrzew, cyprys), wiecznie zielone krzewy i bambusy. W Andach Patagońskich występuje piętrowość roślinna. Świat zwierzęcy w Chile reprezentowany jest przez pumy, żółwie, pancerniki i jaszczury. Na przybrzeżnych wyspach żyją foki i wiele gatunków ptaków.

Najcenniejsze fragmenty przyrody chroni 41 parków narodowych wśród których najważniejsze to: Przylądek Horn położony w południowym Chile, Lauca w północnym Chile i Rapa Nui na wyspie Wielkanocnej.

Na obszarze obecnego Chile, przed przybyciem Europejczyków zamieszkiwały plemiona indiańskie: Ajmurowie, Mapuche zwani też Araukanami i Patagończycy. Pierwszym Europejczykiem, który dotarł w 1520 r. do wybrzeży Chile był Ferdynand Magellan. W połowie XVI w. Hiszpanie rozpoczęli podbój tych ziem. Część Chile, położona na południe od rzeki Bio-Bio do 1783 roku pozostawała Wolnym Krajem Araukanów. Po złamaniu oporu Indian obszar Chile został włączony do wicekrólestwa Peru jako Nowa Estramadura. W 1810 r. proklamowano niepodległość Chile.

Wśród mieszkańców Chile najliczniejszą grupę (65% ogółu ludności) stanowią Metysi, potomkowie Indian i białych osadników. Tylko 5% populacji stanowią Indianie. Poziom urbanizacji należy do najwyższych w Ameryce Południowej. W miastach mieszka 87% ogółu ludności. Głównymi miastami są: Santiago (stolica), Vina del Mar, Conception, Valparaiso, Temuco, Talcahuano, Antofagasta, Puento Alto, San Bernardo, Rancagua, Arica i Talca.

Chile ma dobrze rozwiniętą sieć drogową i kolejową oraz transport lotniczy. Przez Chile prowadzi część Drogi Panamerykańskiej i przebiegają koleje transandyjskie wiodące z Antofagasty do Boliwii, Argentyny oraz z Santiago do Mendozy w Argentynie. Węzłem komunikacji lotniczej o znaczeniu międzynarodowym jest Santiago.

Najatrakcyjniejszymi regionami turystycznymi Chile są: stolica Santiago, region Vina del Mar i Region Jezior, tzw. Region Lagos i wyspa Wielkanocna. Ciekawymi ośrodkami turystycznymi są miasta: Arica, San Pedro de Atacama i Antofagasta.

Chile

Chile zabytki

Chile wczasy